De toets
|
De toets is een snelle non-destructieve, dat wil zeggen, een niet beschadigende methode van onderzoek. Niet alleen het gehalte van het metaal kan vastgesteld worden (kwantitatief onderzoek) maar ook het soort metaal (kwalitatief onderzoek) Je hebt hiervoor een toetssteen, toetsnaalden en verschillende toetswaters (mengsel van zuren en/of zout) nodig.
Er zijn verschillende toetsstenen op de markt namelijk, synthetische toetsstenen, natuurlijke geperste toetsstenen en Lydische toetsstenen. De Lydische toetsstenen zijn van alle toetsstenen op de markt de kostbaarste. Toetsnaalden zijn staafjes waaraan een goudlegering is gesoldeerd, waarvan het gehalte nauwkeurig is vastgesteld. |
 |
De diverse toetsmethoden
Allereerst is goed om, voordat de diverse toetsmethoden worden behandeld, nogmaals aan te geven dat er twee soorten toetsstreken op een toetssteen gezet kunnen worden; de object-streek en de toetsnaald-streek.
Het toetsen van edelmetaallegeringen is in de basis te verdelen in drie methoden. De zilvertoets is gebaseerd op een colorimetrische grondslag (kleurvergelijking), de platinatoets op een resistentiegrondslag (resistentiemetingen tegen aantasting door koningswater), en de goudtoets op zowel een colorometrische- als op een resistentiegrondslag (een combinatie van kleurvergelijking en resistentiemetingen tegen aantasting door koningswater). In dit kader wordt alleen het toetsen van goud en zilver behandeld, het toetsen van platina valt daarbuiten.
Toetsnaalden
De toetsnaald is een staafje messing van ca. 10 cm, waaraan een stukje edelmetaallegering is gesoldeerd, waarvan de samenstelling zowel gehalte als kleur nauwkeurig is vastgesteld. Ook bestaan er toetssterren, waar de punten goudlegeringen van verschillende gehalten zijn gesoldeerd. Omdat toetsen het vergelijken is van een onbekende met een bekende goudlegering zal men meer toetsnaalden nodig hebben.
Goud- en zilverlegeringen, zijn er van elk gehalte verschillende kleuren goudlegeringen. Gesteld kan worden dat des te nauwkeuriger men met de toetsmethode het gehalte wil benaderen, des te meer toetsnaalden men nodig heeft. In de handel zal men tevreden zijn indien de nauwkeurigheid kleiner is dan 1 kt. (ca. 40 p.m. goud). Dit geldt niet voor degene die echt een specialist is in het toetsen. Door zijn kennis en vaardigheid kan hij bij de meeste courante goudlegeringen een nauwkeurigheid bereiken van slechts enkele duizendsten afwijking.
 |
 |
foto: www.goudenzilverweging.nl
Naast toetsnaalden bestaan er ook zogeheten toetsterren met 3, 5 of meerdere punten. Aan de punten van een toetsster zijn stukjes edelmetaallegering gesoldeerd waarvan de samenstelling, zowel qua gehalte als qua kleur, nauwkeurig is vastgesteld.
Goud- en zilvergehalten worden niet in procenten (per honderd) uitgedrukt maar in promille (per duizend). Tevens wordt het goudgehalte aangegeven in karaten. 24 karaat goud is 1000 duizendste in fijn (d.w.z. puur) goud. 18 karaat goud bevat dus 18/24 x 1000 = 750 duizendste aan fijn goud, 14 karaat bevat 14/24 x 1000 = 585 duizendste aan fijn goud en 8 karaat bevat 8/24 x1000 = 333 duizendste aan fijn goud. Deze duizendste vindt u ook terug in de keurmerken.
